Tegelek polatlar (tegelek polat)

Amal boýunça klassifikasiýa
Tegelek polat gyzgyn togalanan, ýasalan we sowuk çyzylan görnüşlere bölünýär.Gyzgyn togalanan tegelek polat ululygy 5,5-250 mm.Şolaryň arasynda: 5.5-25 mm ownuk tegelek polat, esasan barlary, boltlary we dürli mehaniki bölekleri berkitmek üçin ulanylýan üpjünçilik bukjalaryna göni zolaklara;25 mm-den uly tegelek polat, esasan maşyn böleklerini, bökdençsiz polat turba biletini we ş.m. öndürmekde ulanylýar.
Himiki düzümi boýunça toparlara bölünýär
Uglerod polat himiki düzümine (ýagny uglerodyň düzümine) görä pes uglerod polatdan, orta uglerod polatdan we ýokary uglerod polatdan bölünip bilner.
(1) ildumşak polat
Ildumşak polat diýlip hem bilinýär, uglerodyň mukdary 0,10% -den 0,30% -e çenli pes uglerod polat, zynjyrlar, perçinler, boltlar, şahalar we ş.m. öndürmekde ulanylýan ýasamak, kebşirlemek we kesmek ýaly dürli gaýtadan işlemegi kabul etmek aňsat.
(2) Orta uglerod polat
Uglerodyň mukdary 0,25% ~ 0.60% uglerod polat.Oturyjy polat, ýarym sedatiw polat, gaýnadýan polat we beýleki önümler bar.Ugleroddan başga-da az mukdarda marganes (0,70% ~ 1,20%) bar.Önümiň hiline görä adaty uglerod gurluş polatyna we ýokary hilli uglerod gurluş polatyna bölünýär.Gowy ýylylyk işleýşi we kesiş öndürijiligi, kebşirlemegiň pesligi.Güýç we gatylyk pes uglerod polatdan ýokary, ýöne plastikligi we berkligi pes uglerod polatdan pesdir.Gyzgyn togalanan we sowuk çekilen materiallary ýylylyk bejergisiz ýa-da ýylylyk bejergisinden soň göni ulanyp bolýar.Söndürilenden we gyzdyrylandan soň orta uglerod polat gowy toplumlaýyn mehaniki aýratynlyklara eýedir.Iň ýokary gatylyk HRC55 (HB538), σb 600 ~ 1100MPa.Şeýlelik bilen dürli ulanylyşyň orta güýç derejesinde orta uglerod polat gurluşyk materialyndan başga-da, dürli mehaniki bölekleri öndürmekde köp ulanylýar.
(3) carbonokary uglerod polat
Köplenç gural polat diýlip atlandyrylýan uglerodyň mukdary 0,60% -den 1,70% aralygynda bolup, gatylaşdyrylyp we gyzdyrylyp bilner.Çeňňekler we gargalar 0,75% uglerodly polatdan ýasalýar.Buraw, kran, reamer we ş.m. ýaly kesiş gurallary uglerodyň mukdary 0,90% -den 1,00% -e çenli polatdan öndürilýär.

Poladyň hili boýunça klassifikasiýa
Poladyň hiline görä adaty uglerod polatyna we ýokary hilli uglerod polatyna bölmek mümkin.
.Hytaýda we käbir ýurtlarda kepillendirilen gowşuryş şertlerine görä üç kategoriýa bölünýär: A synp polat kepillendirilen mehaniki aýratynlyklary bolan polatdyr.B klas polatlary (B klas polatlary) kepillendirilen himiki düzümi bolan polatlardyr.Specialörite polatlar (C synp polatlary) mehaniki häsiýetleri we himiki düzümi kepillendirýän polatlar bolup, köplenç has möhüm gurluş böleklerini öndürmekde ulanylýar.Hytaý esasan in engineeringenerçilik gurluşlarynda ulanylýan uglerodyň mukdary takmynan 0,20% bolan A3 polatdan (A 3 polat) öndürýär we ulanýar.
Käbir uglerod gurluş polat dänäniň ösüşini çäklendirmek, polady berkitmek, polat tygşytlamak üçin nitrid ýa-da karbid bölejiklerini emele getirmek üçin yz alýumin ýa-da niobium (ýa-da beýleki karbid emele getiriji elementler) goşýar.Hytaýda we käbir ýurtlarda hünär poladyň aýratyn talaplaryny kanagatlandyrmak üçin adaty uglerod gurluş poladyň himiki düzümi we häsiýetleri düzedildi, şeýlelik bilen hünär taýdan ulanmak üçin adaty kömür gurluş poladynyň (köpri, gurluşyk, arka, basyş gämisi polat we ş.m.).
(2) ordinaryönekeý uglerod gurluş polat bilen deňeşdirilende, ýokary hilli uglerod gurluş poladyna kükürdiň, fosforyň we beýleki metal däl goşulmalaryň mukdary has pesdir.Uglerodyň düzümine we dürli ulanylyşyna görä, poladyň bu görnüşi takmynan üç kategoriýa bölünýär:
0. 0,25% C-den pes pes uglerod polat, esasanam çuň çyzgysy we kebşirleýşi sebäpli 08F, 08Al-dan 0,10% -den az uglerod bilen, awtoulaglar, bankalar ýaly çuňňur çyzgy bölekleri hökmünde giňden ulanylýar ..... 20G we ş.m. adaty gazanlar üçin esasy materialdyr.Mundan başga-da, ýumşak polat maşyn öndürmekde ulanylýan karburizleýji polat hökmünde giňden ulanylýar.
②0.25 ~ 0.60% C orta uglerod polat bolup, esasan temperatura şertlerinde ulanylýar we maşyn öndürmek pudagynda bölekler ýasaýar.
(3) 0.6% C-den ýokary ýokary uglerod polat, esasan çeşmeler, dişli, rulon we ş.m. öndürmekde ulanylýar.
Dürli marganes mazmunyna görä, adaty marganes düzümine (0,25 ~ 0.8%) we ýokary marganes düzümine (0.7 ~ 1.0% we 0.9 ~ 1,2%) polat toparyna bölünip bilner.Marganes poladyň gatylygyny ýokarlandyryp, ferriti güýçlendirip, hasyllylygyny, dartyş güýjüni ýokarlandyryp we polatdan çydamlylygyny ýokarlandyryp biler.Adatça, marganes düzümi bilen uglerod polatdan tapawutlandyrmak üçin 15Mn we 20Mn ýaly ýokary marganesli polat derejesinden soň "Mn" goşulýar.